Yüksek Tansiyon ve Tip 2 Diyabet Birlikte Nasıl Yönetilir?

Yüksek tansiyon, şeker hastalarında sıklıkla karşılaşılan bir sorundur.Yapılan bir araştırmada, Tip 2 Diyabet hastalarında yüksek tansiyon görülme sıklığının 130/80 mm Hg ve üzeri kab basıncı eşiğinde % 85.8 olduğu görülmüştür. Her iki rahatsızlığa da sahip kişilerin diyabet diyetlerinin formülasyonunda DASH diyetinin kan basıncını düşürücü yönlerine daha fazla önem verilmelidir..

‍

Yüksek Kan Basıncı (Hipertansiyon) Nedir?

‍

Tansiyon veya kan basıncı, kalbin kanı damarlardan ve vücudun genelinden iterek sürdürdüğü basınçtır.

‍

Milimetre cıva (mmHg) cinsinden ölçülen kan basıncını tanımlamak için kullanılan iki sayı vardır. Birincisi, vücuttaki kanı itmek için atarken kalbin uyguladığı en fazla basınç miktarını aktaran yüksek rakamdır (sistolik kan basıncı). Diyastolik kan basıncı olarak adlandırılan ikincisi ise düşük rakamdır ve kalbiniz atışlar arasında durduğunda atardamarlarınızdaki basıncı ölçer, bu en düşük basınç miktarıdır. İdeal kan basıncı 90/60 mmHg ile 120/80 mmHg arasında olmalıdır.

‍

Sistolik basıncın 130 mmHg veya daha yüksek ya da diyastolik basıncın 80+ mmHg (milimetre cıva) veya daha yüksek olduğu durumlarda yüksek tansiyon söz konusudur. Yüksek tansiyon, erkekleri kadınlardan (% 5) daha fazla etkiler, ancak buna bağlı komplikasyonlar kadınlar tarafından daha fazla hissedilmektedir.

‍

Heart.org tarafından tasarlanan Tablo Formatı

‍

Yüksek Tansiyona Bağlı Gelişen Sorunlar Nelerdir?

‍

Başlangıçta çok az belirti olsa da yüksek tansiyon zamanla insan vücudunda ciddi hasarlara neden olur. Diyabetli bir kişide görülme olasılığı diyabeti olmayan bir kişiye göre iki kat daha fazladır ve hipertansiyon teşhisi konanların tip 2 diyabet geliştirme riski daha yüksektir..

‍

Yaygın Yüksek Tansiyon Belirtileri

Baş ağrısı
Burun kanaması
Yorgunluk hissi
Sersemlik
Bulanık görme
Kalp ritm bozukluğu
Göğüs ağrısı
İdrarda kan

‍

Yüksek Tansiyonun Uzun Vadede Yol Açtığı Sorunlar

Kalp yetmezliği
Görme kaybı
Felç
Böbrek hastalıkları

‍

Yüksek tansiyon, tip 2 diyabetin yanı sıra inme, kalp krizi, kalp yetmezliği ve anevrizma gibi kardiyovasküler hastalıklar için birincil risk faktörüdür.

‍

Tansiyon Nasıl Ölçülür?

‍

Diyabet riski olanlar, yukarıda belirtilen semptomlara sahip olanlar, prediyabetik olarak teşhis edilenler ve diyabet hastalarının tansiyon takibi yapmaları önemlidir. Bu gibi durumlarda tansiyonunuzun günün farklı saatlerinde ölçülmesi gerektiğinden ev tipi bir takip cihazı iyi bir yatırım olacaktır. Basit takip cihazları ucuzdur ve kullanımı kolaydır. Üretici tarafından sağlanan talimatları izleyerek kullanabilirsiniz.

‍

Aşağıda takip cihazı seçmek için yararlanabileceğiniz bazı ipuçlarını bulabilirsiniz

Daha hassas ölçüm yapan üst kol cihazlarını tercih edin.
Kendinden şişen bantlı otomatik cihazlar en iyisidir.
Net, okunması kolay dijital gösterim.
Okumaları bir uygulamaya kablosuz olarak aktarmak için akıllı telefon senkronizasyonu. Kan basıncını zaman içinde takip etmek, sorunlu zamanları veya yiyecekleri belirlemenin etkili bir yoludur.

‍

Kullanım

Tansiyonunuzu ölçmeden en az 30 dakika öncesine kadar kafeinli veya alkollü içecek içmek gibi kan basıncınızı etkileyebilecek şeylerden kaçının.
Rahat bir sandalyede bacak bacak üstüne atmadan beş dakika dinlenin.
Dirseğiniz kalp hizasında veya yakınında olacak şekilde kolunuzu destekleyin.
Şişirilebilir bandı çıplak deri üzerine sarın.
Ölçüm sırasında konuşmayın.
Sönük bandı yerinde bırakın, bir dakika bekleyin, ardından ikinci bir okuma yapın. Okumalar yakınsa, ortalamalarını alın. Değilse, ölçümü tekrarlayın ve üç okumanın ortalamasını alın.
Günün hangi saatinde ölçtüğünüz de dahil olmak üzere tansiyon ölçümlerinizi takip edin.

‍

Diyabet Riskleri

‍

Diyabetlilerde yüksek tansiyon görülme olasılığı, diyabeti olmayanlara göre iki kat daha fazladır, ancak bu yaşa göre değişir. Ayrıca daha önce hipertansiyon teşhisi konan kişilerde Tip 2 Diyabet geliştirme riski de daha yüksektir.

‍

Dünya Sağlık Örgütüne (DSÖ) göre, tedavisi kolay olmasına rağmen yüksek tansiyon vakalarının % 46'sı teşhis edilmemektedir. Bunun başlıca nedeni ise yüksek tansiyon hastalarının bir sorunları olduğunu fark etmemeleridir, çünkü fark edilebilecek çok az semptom vardır.

‍

Hipertansiyonu olan yetişkinlerin yalnızca yarısından azı (%42) teşhis ve tedavi görmektedir..

‍

Prediyabet için risk faktörleri değerlendirilirken yüksek tansiyon da rutin olarak taranır. Batı Avrupa'daki yetişkinlerin yaklaşık %30-40'ının yüksek tansiyona sahip olduğunu ve 25 yaş ve üzeri erkeklerin %10,3'ünün ve kadınların %9,6'sının diyabetli olduğunu düşünürsek, düzenli olarak yapılan yüksek tansiyon taramasının, tip 2 diyabete karşı herkesin evde rahatlıkla yapabileceği basit bir önleyici tedbir olduğunu anlayabiliriz.

‍

Diğer risk faktörleri:

Yaşla birlikte artış
Fazla kilo
Hareketsizlik
Aşırı alkol tüketimi
Kötü stres yönetimi
Genetik yatkınlık
Etnik grup

‍

Yüksek Tansiyon Nasıl Tedavi Edilir

‍

Aşağıda, tansiyonu büyük ölçüde azaltmak için her gün yapılabilecek bazı basit adımlara yer verilmiştir.

‍

Yüksek tansiyondan muzdaripseniz tansiyonunuzu indirmenin etkili bir yolu bir köpek sahibi olmaktır. Köpek sevmek kan basıncınızı önemli ölçüde azaltabilir. Bu dört ayaklı arkadaşın kalp sağlığı açısından da uzun vadeli olumlu etkileri ve sonuçları vardır. Bununla birlikte, köpek edinmek yaşam tarzınıza uymuyorsa, yapabileceğiniz başka şeyler de var, örneğin:

‍

Egzersiz
Diyet
İlaç tedavisi
Uyku
Kötü alışkanlıkları bırakma
Sigarayı bırakma
Alkol tüketiminin azaltılması

‍

Doğru Beslenerek Yüksek Tansiyonu Nasıl Yönetirsiniz?

‍

Yüksek tansiyon için önerilen en popüler diyet DASH (Dietary Approaches to Stop Hypertension - Hipertansiyonu Durdurmak İçin Diyet Yaklaşımları) diyetidir. Bu diyet, yüksek tansiyonun (hipertansiyon) tedavisine veya önlenmesine yardımcı olmak için özel olarak tasarlanmış sağlıklı beslenme planıdır.

‍

Araştırmalar, DASH diyetinin iki hafta kadar kısa bir sürede kan basıncını düşürmede etkili olabileceğini göstermiştir.

‍

Bu diyet, potasyum, kalsiyum ve magnezyum gibi mikro besinler açısından zengin, ancak sodyum alımını sınırlayan bir beslenme düzenidir. Ayrıca sadece toplam yağ alımını değil, aynı zamanda doymuş yağ ve kolesterol alımını da sınırlar ve kompleks karbonhidrat ve protein tüketimini teşvik eder.

‍

Bunu gerçek yemek seçeneklerine çevirdiğimizde, her ikisi de aşağdaki besinler açısından zengin olan MyPlate veya Akdeniz diyeti gibi diğer diyet programlarına çok benzediğini görebiliriz:

sebzeler
meyveler
tam tahıllar
yağsız veya az yağlı süt ürünleri
balık ve kümes hayvanları
baklagiller
kabuklu yemişler ve tohumlar

‍

Her iki diyet de yağlı etler ve tam yağlı süt ürünleri gibi doymuş yağ oranı yüksek gıdaları sınırlandırmaktadır.

‍

Sodyum veya tuz alımının sınırlandırılması

DASH diyetinin hipertansiyonu durdurmada diğer diyet türlerinden ayrılan yönleri, temelde daha yüksek tuz kısıtlamasına dayanmaktadır. Standart DASH diyeti sodyum alımını günde 2300 mg ile sınırlar, ancak yüksek tansiyonu olanlar için DASH'ın daha ileri bir versiyonunda sodyum alımı günde sadece 1500 mg ile sınırlanmaktadır.

‍

Sodyum ve tuz arasındaki fark

1 gr tuz (NaCl), 400 mg sodyum ve 600 mg klorür içeren 1000 mg tuza eşittir. Avrupa'da sık sık tuz tüketimiyle ilgili tavsiyeler duyarken Amerika'daki rehberlerde ve yeme düzenlerinde (tıpkı DASH diyeti gibi) sodyum kısıtlamasından bahsedildiğini görebilirsiniz ve bu fark kafa karıştırıcı olabilir, bu nedenle ikisi arasındaki değişimi netleştirmek önemlidir. Diyet kılavuzları genellikle DASH diyet önerilerine benzer şekilde günde 5-6 gr'dan fazla tuz önermemektedir. Bununla birlikte, insanlar hala genellikle günde 10 g'a kadar daha fazla tuz tüketirler ve bu da endişe verici olabilir.

Takviye almaya değer mi?

DASH diyetinin tansiyonu düşürmeye yönelik 1500 mg tuz içeren ileri versiyonuna bir alternatif, kalsiyum ve D vitamini takviyesidir; ki bu tuz alımının daha da azaltılmasına lezzetli bir alternatif olabilir ve artan tuz alımının etkisini potansiyel olarak hafifletebilir, ancak yine de konuyla ilgili daha fazla araştırmaya ihtiyaç vardır. Diyetinize, DASH diyetinin önerdiği gibi, az yağlı süt ürünleri, haşhaş tohumu veya susam ezmesi, hatta sardalya benzeri kılçıklı yağlı balıklar gibi kalsiyum açısından zengin yiyecekleri dahil etmek daha güvenli olacaktır.

‍

NOT: Yüksek tansiyonunuzu yönetmek için kalsiyum kanal blokerleri alıyorsanız, herhangi bir kalsiyum veya D vitamini takviyesi almadan önce doktorunuza danışın.

‍

Diyabet tip 2 ile kalp dostu beslenme

‍

Şeker hastalığı olan herkese uygun ideal bir yemek planı yoktur, bu nedenle bir diyetin diğerinden daha iyi olduğunu söylemek imkansızdır.

‍

Bununla birlikte, DASH diyetini tip 2 Diyabet için daha uygun hale getirmek için önerilen bazı değişiklikler vardır. Tip 2 diyabetli kişiler de kardiyovasküler hastalıklara yatkın olduğundan, eğer amaç sadece yüksek tansiyonu düşürmek değil, aynı zamanda lipid profilini iyileştirmek ise bu kişilerin kalp dostu bir diyet planı izlemeleri önerilir. Bu tür hedeflere ulaşmak için ayrıca omega-3, yoğun lif ve bitki stanolleri/sterolleri gibi doymamış yağların alımını arttırmanız gerekir.

‍

Örneğin, glikoz izleme cihazı üreticisi Abbot ve Amerikan Diyabet Derneği tarafından yayınlanan Kardiyovasküler Hastalık ve Risk Yönetimi: Diyabette Tıbbi Bakım Standartları-2022, sağlıklı bir denge elde etmek için beslenme düzenine yağlar, kuruyemişler ve tohumlar yoluyla daha fazla doymamış yağın eklenmesini önerir.

‍

Sonuç

‍

DASH diyeti, tip 2 diyabet ve hipertansiyondan muzdarip olanlar için çok uygun görünse de bu konuda yeterli araştırma yapılmamıştır. Bu nedenle dikkatli bir şekilde denemenizi öneririz.

‍

Tip 2 diyabet hastalarının büyük çoğunluğu, hastalıklarının ilerlemesi esnasında bir noktada yüksek tansiyondan da muzdarip olduğu ve bu riskin yaş ve hastalığın ilerlemesi ile arttığı düşünüldüğünde, özellikle ilaç ve buna bağlı yan etkilerden kaçınmak için, sorun ortaya çıktığında bir tansiyon düşürme stratejisi/diyetini denemeniz gerekir.

‍

Mevcut beslenme düzeniniz yüksek tansiyonu önlemede yetersiz kalıyorsa, Dash diyetine bir şans vermeyi düşünebilirsiniz.

‍

Tüm kişiselleştirilmiş tedavilerde olduğu gibi, deneme yanılma kaçınılmazdır. Gıda tüketiminin dikkatli bir şekilde izlenmesi önerilir ve bu komplikasyonları en aza indirmek için gereklidir. Bunu yapmanın harika ve kullanışlı bir yolu, DiabTrend gibi bir gıda takip uygulaması kullanmaktır.

‍

Kaynak:

‍