Salgının genel etkisi ne oldu?
COVID-19 salgınında 18 ayı geride bırakırken, epidemiyolojik çalışmalar, diyabetin ağır geçirilen COVID-19 hastalığına neden olmada önemli bir rolü olduğunu göstermektedir. Buna karşılık, COVID-19'un diyabetli insanlar üzerinde yıkıcı bir etkisi olmuştur. Pandeminin ilk dalgası sırasında, sanayileşmiş ülkeleri kapsayan çok ülkeli bir araştırmada genel ölüm oranlarının önceki yıllara göre yüzde %18 daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu ölüm vakalarında geçmiş yıllara göre fazla olan sayının %75-80'i resmi olarak COVID-19'a bağlıdır. COVID-19'a atfedilmeyen kalan %20-25'in nedenleri ise tam olarak tahmin edilememiş olmakla birlikte, muhtemelen COVID-19'un eksik bildirilmesi ve pandeminin dolaylı etkilerinin birleşiminden kaynaklanmaktadır. Örneğin, gecikmiş tedavi veya diğer koşulların yetersiz tedavisi, diğer ölüm nedenlerinde artışa neden olmaktadır.
Tarihsel eğilimlere göre daha fazla olan ölüm oranlarının tip 1 diyabette %51 ve tip 2 diyabette %64 daha yüksek olduğu görülmüş ve ölümlerin yaklaşık üçte ikisi resmi olarak COVID-19'a atfedilmiştir. Genel nüfusta COVID-19 ile ilişkili fazla ölüm oranı yaklaşık %20 olduğu düşünüldüğünde bu, COVID-19 pandemik dalgalarının diyabetliler üzerinde iki katından fazla etkiye sahip olduğu anlamına gelmektedir.
Diyabetli Vaka Serilerinde COVID-19 ile İlişkili Hastalık ve Ölüm Görülme Tahminleri
COVID-19 şiddeti ve buna bağlı ölüm vakalarının öngöstergelerine ilişkin 22 çalışmanın kapsamlı ve sistematik bir incelemesinde, erkek olmak, yaş, çeşitli komorbid durumları, insülin kullanımına ek olarak yüksek glikoz seviyeleri, beyaz kan hücresi sayısı, nötrofil sayısı ve lenfosit sayısı dahil olmak üzere çeşitli laboratuvar öngöstergelerinin tamamının önemli olduğu sonucuna ulaşıldı. Aşırı kilolu veya obez olmak, COVID-19'un ağır sonuçlarını yaklaşık %30 oranında arttırma riski ile ilişkilendirilirken, ölümle ilişkili bir riske sahip olmadığı gözlemlendi. Metformin kullanımı, COVID-19 hastalığının hem şiddeti hem de ölüm riskinin azalmasıyla ilişkili olma eğilimindeydi. Dikkat çekici bir şekilde, diyabet süresi, sigara kullanımı, hipertansiyon ve eşzamanlı kanser, COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılanlar arasında COVID-19 şiddeti veya ölümü ile ilişkili değildi. Bulgular, yetişkinler arasında, herhangi bir yaşta tip 1 diyabetli bireylerin, tip 2 diyabetli bireylerle en azından aynı COVID-19 ile ilgili kötü sonuç riskine sahip olduğunu göstermektedir.
Hastanede Yatan Bireylerde Hastalık ve Ölüm Riski
Hastalık Kontrol ve Önleme Merkezlerinden COVID-NET'te, 50-64 yaş aralığında hastanede yatan yetişkinlerin diyabet prevalansının (%32) 65 yaş ve üzeri olanlar (%31) kadar yüksek olduğu 14 eyalette diyabet prevalansının özellikle genç ve orta yaşlı yetişkinler arasında endişe verici olduğu gözlemlenmiştir. Ayrıca, daha ayrıntılı bir inceleme, COVID-19 nedeniyle hastaneye yatırılan kişiler arasında daha önce teşhis edilmemiş diyabet prevalansının yüksek olduğunu ortaya koymaktadır, ki bu durumda hiperglisemi ve teşhis, COVID-19 enfeksiyonu tarafından hızlandırılmış olabilir.
Ortalama olarak, COVID-19'u şiddetli geçirmeleri nedeniyle hastaneye yatırılan bireylerin %33'ünde ve ölüm vakalarının %39'unda diyabet görülmüştür. Diyabetli bireylerin %21-43'ünde COVID-19'a bağlı ciddi sonuçlar (solunum sıkıntısı, mekanik ventilasyon, yoğun bakım ünitesine yatış) gelişmiştir ve vaka ölüm oranı %24 ile %29 arasında değişmektedir. Spesifik tedavi sonuçlarını inceleyen çalışmalar, diyabetin invaziv mekanik ventilasyon, ekstrakorporeal membran oksijenasyonu ve sürekli renal replasman tedavisi ihtiyacına neden olduğunu bulmuştur.
COVID-19'un Diyabetli Nüfus Üzerindeki Dolaylı Etkisi Ne Oldu?
Çoğu insan için, pandeminin en derin etkileri koronavirüs enfeksiyonu değil, pandeminin sağlık sisteminin işleyişinde, davranışlarda ve toplumsal destekte sebep olduğu değişiklikler nedeniyle meydana gelen çeşitli ve geniş toplumsal bozulma; çevresel değişiklikler; veya COVID-19 hastalığının aile üyelerinde yol açtığı stres oldu. Bu bozulma, diyabet ve diğer durumların tespiti, yaygınlığı ve yönetimi üzerinde olumsuz dolaylı etkilere sahip olabilmekte, sağlık davranışlarını ve öz yönetimi kötüleştirebilmekte veya iyileştirebilmektedir. Pandeminin korunma ve rutinlerdeki değişikliklerden kaynaklanan dolaylı etkilerini tanımak, diyabetli bireylerin gelecekteki halk sağlığı ihtiyaçlarını anlamak açısından özellikle önemlidir.
Yerel politikalara bağlı olarak, evde uzaktan çalışmaya geçiş ve marketlere, restoranlara ve fast food'a erişimin kapatılması veya erişimin azalması, beslenme kalitesi, fiziksel aktivite alışkanlıkları ve diyabet öz yönetimi üzerinde hem kısa hem de uzun vadeli etkilere sahip olabilmektedir. Ev yapımı yemekler ve meyve ve sebzelerin tüketimi artmıştır, ancak iyi hissetmek için yenen yiyecekler, atıştırmalıklar, günlük tüketilen öğün sayısı ve genel yiyecek alımı da artmıştır. Başka araştırmalarda şeker tüketiminin %20-40 oranında arttırdığı bulunmuştur. Ayrıca 64 farklı çalışmada fiziksel aktivitede bir değişiklik gözlemlenmiş ve bu araştırmaların çoğunda, genel fiziksel aktivitelerde bir düşüş ve hareketsiz yaşam tarzında bir artış görülmüş, ancak aynı zamanda boş zamanlarda yapılan fiziksel aktivitelerde de artışlar görülmüştür. Bir meta-analizde, genel nüfusun %32'sinin uyku sorunları yaşadığı, ancak bu durumlarında pandemi süresince değişiklik gözlemlemedikleri görülmüştür.
Sorunları önlemek için ne yapabilirsiniz?
Kendi sağlığımızı korumak adına elimizden gelenin en iyisini yapmak için uygun bir yaşam tarzı sürmeli ve diyabetimizi bilinçli bir şekilde yönetmeliyiz. Diyabet, pandemi sırasında artan bir risk olduğundan, 'oyunun kurallarına' uymak gerekiyor. COVID-19 günlük rutininizi olumsuz yönde değiştirebileceğinden, pandemi döneminde hastalığın kötü sonuçlarına karşı yüksek risk altında olmanız daha olasıdır. Risk faktörlerini azaltmak için şeker ölçüm cihazları, insülin pompaları ve günlük uygulamaları gibi diyabeti uygun şekilde yönetmeye yarayan çeşitli teknolojiler kullanabiliriz. DiabTrend, rakiplerinin sahip olmadığı benzersiz özelliklere sahip en seçkin günlük uygulamalarından biridir.
Beslenmenize, uygun yoğunluk ve düzenlilikteki fiziksel aktivitelerinize, ruh sağlığınıza ve kan şekerinizin ve ilaç/insülin dozunuzun günlük olarak sistematik biçimde tekrarlanmasına böyle zor zamanlarda bile dikkat etmek istiyorsanız DiabTrend'i seçmelisiniz. Bilinçli ve sağlıklı bir yaşam tarzı geliştirmeye yardımcı olan DiabTrend, diyabet tedavisi ile ilgili birçok yararlı bilgi sağlar. Eğer merak ediyorsanız, denemekten çekinmeyin!
Android: https://play.google.com/store/apps/details?id=com.diabtrend
Bilgisayarınızdan kayıt olmak için: https://app.diabtrend.com/
